Rabu, 23 Desember 2015


KIDUNG WARGA SARI, MENGHATURKAN SAJEN Ida Ratu saking luhur. Kawula nunas lugrane. Mangda sampun titiang tanwruh. Mengayat Bhatara mangkin. Titiang ngaturang pajati. Canang suci lan daksina. Sami sampun puput. Pratingkahing saji. Asep menyan majagau. Cendana nuhur dewane, Mangda Ida gelis rawuh. Mijil saking luhuring langit. Sampun madabdaban sami. Maring giri meru reko. Ancangan sadulur, sami pada ngiring. Bhatarane saking luhur. Nggagana diambarane. Panganggene abra murub. Parekan sami mangiring. Widyadara-widyadari, pada madudon-dudonan, Prabhawa kumetug. Angliwer ring langit. Kakawin Sutasoma IDK Raka Kusuma Riin, marupa ental utawi sesuratan sané wenten ring entalé, ketah pisan sampun kakawin Sutasomané wenten ring Bali. Riantukan kasurat ring entalé, nénten akéh kakawin Sutasomané kawedar. Pawedarné wantah ring sané oneng mapapaosan minakadi ring sané oneng mamaos ental. Sané ngranayang nénten sami anaké Bali uning utawi wikan ngwacén utawi maos aksara Bali. Nénten sami taler uning ring pariindikan mapapaosan. Indiké wawu ngranayang purun ngaturang, kakawin Sutasomané riin ten limbak tur nénten katah kawedar ring jagat Baliné. Sios artos, durung akéh sané maosin. Durung akéh taler ida-danéné sané uning sira-sira sané kacritaang ring kakawiné punika siosan ring Sutasoma. Sapunika taler, akéh ida-danéné sané durung uning napi sujati kasuksman miwah katatwan kakawin Sutasomané. Purun taler ngaturang, riin, kakawin Sutasomané tan péndah ental tenget. Riantukan, ida-danéné sané nénten wikan ring aksara Bali miwah ring pariindikan mapapaosan nénten purun ngwacén. Malih pisan, nénten iwang yén aturang, genah kawedar kakawin Sutasomané aclekidekan. Sapunika taler nénten iwang yén aturang, sané nuénang nénten sareng akéh. Yén nénten ring gria utawi ring puri, ring paumahan anaké sané oneng ring mapapaosan. Manawi sami sampun uning, riin, anaké sané dados seka papaosan nénten akéh. Yén nénten sareng patpat, sareng nemnem. Pinih akéh sareng kutus. Yadiastun sapunika kawéntenané, siosan ring kakawin Ramayana miwah Baratayuda, kakawin Sutasomané kasub ring sajebag jagat Baliné. Nanging piuning ida-dané ring parindikan kakawin Sutasomané akéhan durung teleb. Manut baos gagonjakan, akéhan kantun makatak wayah. Kantun nongklang-nongklang. Manawi, malarapan antuk pangacep mangda pawedar kakawin Sutasomané sayan limbak. Mangda piuning ida-danéné ring kakawin Sutasomané sayan mamungkul. Taler, mangda sayan akéh ida-danéné uning ring kasuksman miwah katatwan kakawin Sutasomané, I Gusti Bagus Sugriwa ngawangun kakawin Sutasomané malih. Nénten ngawangun antuk ental. Nénten pinaka ental makropak. Nanging marupa buku. Akéhné kalih dasa kalih siki (jilid). Nyabran buku, satus kaca akéh lempirané. Kasurat antuk aksara Bali miwah aksara latin. Kategepin antuk basa Indonésia. Sané ngawedarang Penerbit Pustaka Bali Mas. Penerbit puniki magenah ring Dénpasar. Kawedar warsa 1956. Manawi taler, malarapan antuk pangacep mangda pawedar kakawin Sutasomané sayan akéh tur sayan limbak, I Gusti Bagus Sugriwa, malih ngawangun kakawin Sutasomané. Kakawiné puniki kawangun marupa crita saduran. Nganggén basa Indonésia (poto copy buku druén Ida I Déwa Gdé Catra). Kawedar antuk penerbit Pustaka Bali Mas, warsa 1956. Siosan ring I Gusti Bagus Sugriwa, wenten té sané ngutsahayang mangda kakawin Sutasomané sayan limbak kawedar? Diastun nénten mapraya, wenten sané ngutsahayang. Warsa 1985, Dinas Pendidikan dan Kebudayaan Propinsi Daérah Tingkat I Bali ngwedarang Sutasoma. Nénten marupa kakawin sané masurat ring entalé. Nanging marupa buku satua. Kasurat antuk aksara latin. Nganggén basa Bali. Bukuné puniki kawedar ka sakancan SD sané wenten ring sajebag jagat Bali. Ketut Putru, sakéng Pangastulan Buléléng, nganggit kakawin Sutasomané dados geguritan sané mamurda Geguritan Sutasoma. Kawedar antuk Toko Buku Indrajaya, Singaraja. Pinaka pangawi sastra Indonésia modéren sané kasub, Cok Sawitri nganggit kakawin Sutasomané dados novél. Anggit-anggitané puniki kawedar bulan Juni 2009. Sané ngawedarang Kaki Langit Kencana, Jakarta. Anggit-anggitané Cok Sawitri puniki becik pisan. Bun satuané malintihan. Kosa basané lengud. Diastun novél Sutasomané puniki kakawitin sakéng Puri Ratnakunda, nénten sakéng duk embas Sang Sutasoma ring Astina Pura maka pangawit kakawin Sutasomané sané jati mula. Pinih ungkur Dwi Wowo Retno Mastuti miwah Hastho Bramantyo ngawedarang kakawin Sutasoma tur nerjemahang antuk basa Indonésia. Nénten nganggén aksara Bali. Nanging, nganggén aksara latin. Kawedar antuk Komunitas Bambu, Jakarta. Yén becikang minehin, sami utsahané inucap saling tegepin. Utsahané I Gusti Bagus Sugriwa katiba ring sané sampun uning ring kakawin Sutasoma. Katiba taler ring sané durung uning. Utaminné ring ida-danéné sané sampun ngenjek yusa lingsir. Tur katiba ring anom-anomé sané wawu seneng ring kakawin. Utsaha sané margianga ring Dinas Pendidikan dan Kebudayaan Propinsi Daerah Tingkat I Bali katiba ring alit-alité. Utsahané Ketut Putru katiba ring ida-danéné sané kedeh uning indik kakawin Sutasoma. Nanging nénten midep ring aksara Bali miwah tata-titi mapapaosan. Utsahané Cok Sawitri katiba ring ida-danéné ring sajebag jagat Indonésiané. Diastun nénten tegep ambil-ambilané, sané maosin prasida uning ring kasuksman miwah katatwan kakawin Sutasomané. Utsaha Dwi Wowo Retno Mastuti miwah Hastho Bramantyo katiba ring sané seneng miwah oneng ring kakawin nanging ten uning basa Kawi. Taler katiba ring sané wawu malajah nerjemahang basa Jawi Kuno dados basa Indonésia.

Tidak ada komentar:

Posting Komentar